Kể từ ngày 1/7/2025, kế hoạch sáp nhập các tỉnh, bỏ cấp huyện được chính thức đưa vào thực hiện trên cả nước. Đây là một thay đổi lớn, đánh dấu một bước chuyển biến được cho là lớn chưa từng có ở Việt nam.
Điều này được xem là “cuộc cách mạng” do chính Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp chỉ đạo, với kỳ vọng sẽ tiết kiệm ngân sách, tăng hiệu quả quản trị và xóa bỏ tình trạng quá cồng kềnh của bộ máy chính quyền địa phương.
Tuy nhiên, công luận thấy rằng, trên thực tế công cuộc sắp xếp tinh gọn bộ máy không giống như những gì truyền thông nhà nước vẫn tuyên truyền.
Trên thực tế, từ những ngày đầu triển khai đã cho thấy điều ngược lại, đó là sự hỗn loạn, kêu ca từ chính đội ngũ công chức ở các địa phương, cùng chung một nhận xét rối “như tơ vò” và kết quả vẫn chưa đâu vào đâu.
Việc truyền thông nhà nước trong những ngày gần đây đã bắt đầu đưa ra các phóng sự điều tra về những bất cập xuất hiện ngày càng nhiều. Và đã khiến không ít người đặt câu hỏi: liệu đây có thực sự là cải cách, hay là sự “cải lùi” của bộ máy?
Theo báo Người Đô Thị, chi phí để triển khai sáp nhập và tái cấu trúc bộ máy hành chính đã vượt xa dự toán ban đầu. Chỉ riêng tỉnh Thanh Hóa, mới đây đã phải chi bổ xung thêm 113 tỷ đồng để hỗ trợ cán bộ sau sáp nhập.
Trên cả nước, theo ước tính sơ bộ, cần tới 15.000–20.000 tỷ đồng cho việc bố trí trụ sở mới, mua sắm trang thiết bị. Trong khi, hàng ngàn trụ sở cũ của huyện, sở, chi cục đang nằm im bất động, không rõ sẽ dùng vào mục đích gì.
Chủ trương ưu tiên sử dụng các trụ sở nhà nước cũ để làm trường học, trạm y tế, nơi vui chơi…, cũng chỉ là các tuyên bố suông ở trên giấy.
Vậy mà, gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm vẫn lạc quan cho rằng rằng nguồn tiết kiệm từ tinh gọn bộ máy sẽ được dùng để miễn học phí cho học sinh phổ thông. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, đây là một tuyên bố hoàn toàn thiếu cơ sở.
Trên thực tế đã cho thấy, công cuộc cải cách của ông Tô Lâm hầu như không cắt giảm bớt được ai mà chỉ khiến cho ai cũng có ghế, miễn là đừng mất lòng lãnh đạo.
Điều đó, đã tạo ra một nghịch lý, tinh giản bớt đầu mối nhưng lại phình to cấp còn lại, đây là một kiểu tinh gọn trên “danh nghĩa”, nhưng phình to trên thực tế.
Với cán bộ công chức, đặc biệt là ở vùng xa của các tỉnh bị sáp nhập, cuộc sống đảo lộn và áp lực tâm lý và chi phí sinh hoạt gia tăng khiến nhiều người rơi vào trạng thái buông xuôi được chăng hay chớ.
Việc xây nhà công vụ đang được tính đến nhưng đó chỉ là giải pháp tạm thời không biết bao giờ mới xong.
Người dân cũng không khá hơn. Mọi thủ tục hành chính từ khai sinh, đất đai đến y tế…, đều phải thực hiện ở trung tâm tỉnh mới, nơi có thể cách hàng trăm cây số. Trong khi, chính quyền địa phương bị động, khiến hiệu quả phục vụ dân giảm rõ rệt.
Một trong những biểu hiện dễ nhận thấy là tâm lý chờ đợi, thiếu ổn định, vẫn theo báo Người Đô Thị có cán bộ thẳng thắn đặt vấn đề:
“Tách tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng năm xưa, rồi nhập, rồi lại tách. Vậy bây giờ mới nhập xong, vài năm nữa liệu có tách lại lần nữa không?”
Sự thiếu nhất quán trong chính sách dài hạn dẫn tới hệ quả là, lãnh đạo địa phương thì “giữ ghế cho chắc”, cán bộ thì “làm cầm chừng”, người dân thì “chờ xem chuyện gì xảy ra”. Chính điều này làm xói mòn niềm tin vào cải cách.
Tinh gọn bộ máy, giảm chi tiêu ngân sách và cải thiện hiệu lực hành chính là điều hết sức cần thiết, nhưng do thiếu lộ trình vững chắc, và sự định lượng kỹ lưỡng, thì khả năng thất bại là điều được tiên liệu trước.
Và Cách mạng “tinh gọn bộ máy” của Tổng Bí thư Tô Lâm rõ ràng đang cho thấy sẽ tạo ra sự khủng hoảng về niềm tin.
Trà My – Thoibao.de
