Kể từ ngày 1/7/2025, Nghị định số 121/2024 của Chính phủ sẽ có hiệu lực, theo đó Nghị định này cho phép Chủ tịch UBND cấp tỉnh được quyền cấp mới, thu hồi thẻ hành nghề luật sư.
Đây là một quy định đã gây tranh cãi trên mạng xã hội cũng như trong giới luật sư, và bị coi là bước lùi về mặt pháp lý. Thậm chí, còn là sự vi phạm trắng trợn đối với Hiến pháp của quốc gia.
Theo giới chuyên gia pháp lý, Nghị định 121/2024 đang vi phạm nguyên tắc lập pháp, khi để cho một văn bản dưới luật (Nghị định) lại đứng trên luật được Quốc hội – cơ quan quyền lực cao nhất theo ban hành.
Theo Luật Luật sư năm 2006, quyền cấp và thu hồi chứng chỉ hành nghề đối với luật sư thuộc về Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, Nghị định 121/2024, một văn bản dưới luật – lại tự ý trao quyền này cho Chủ tịch UBND tỉnh, một cơ quan hành chính cấp địa phương.
Điều này không chỉ làm dấy lên nghi ngờ về tính hợp hiến của Nghị định, mà còn khiến cho giới luật sư lo ngại về khả năng sẽ bị can thiệp hành chính, và chính trị hóa nghề luật sư.
Công luận thấy rằng, nếu Chủ tịch tỉnh được quyền cấp hoặc tước thẻ luật sư, thì các luật sư sẽ có xung đột lợi ích với chính quyền địa phương nơi mình hành nghề. Điều đó, sẽ đe dọa đến tính độc lập và nguyên tắc tranh tụng bình đẳng trước pháp luật.
Thậm chí, đây còn là việc giao quyền sinh, quyền sát cho một lãnh đạo địa phương, trong bối cảnh ở Việt nam đang còn thiếu cơ chế giám sát độc lập.
Luật sư là một lực lượng bảo vệ quyền lợi cho các thân chủ, và giám sát quyền lực nhà nước qua hoạt động tranh tụng. Nếu luật sư nằm dưới sự kiểm soát của chính quyền địa phương, thì ai còn dám nhận các vụ án “nhạy cảm” chống tiêu cực?
Đây là một tiền lệ cực kỳ nguy hiểm, và sẽ mở đường cho hàng loạt nghị định khác tương tự “ngồi xổm” trên pháp luật ra đời, và đi ngược với chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt nam.
Từ đó, làm cho trật tự xã hội sẽ càng thêm bất an, khi công lý bị kiểm soát bằng quyền lực hành chính, thay vì tuân thủ các quy định của Hiến pháp và pháp luật.
Hồng Lĩnh – Thoibao.de
